Mijn Woordenlijst Middeleeuws Nederlands
Woordenlijst middeleeuws Nederlands (1) |
|
---|---|
abstinencien | abstinenties, vrijwillige onthoudingen |
acker | ark |
aen | aan |
aensien | aanschouwen |
aensiet | aanziet, beschouwt |
aeren | arend ,3de nmvl |
aern | arend |
alden dach | de hele dag |
alle | al, alle |
almey | (houten) slagboom |
alre | aller, ergste, allerlei |
alreboeste | aller ergste |
alrehande | allerlei |
alreme(e)st | het meest, allermeest |
alsdan | dan |
alsmen | als men |
also | alzo |
also vele als | zoveel als |
alte | oude |
altoes | altijd |
amyen | vriendin |
antwoert | antwoord |
anxt | angst |
anxtlic | angstig |
arcke | ark |
asche | potas |
baljuw | rechter |
barnende | brandende |
basunen | bazuinen |
becoert | beschuldigd |
becoringhe | verleidingen |
bedeler | bedelaar |
begect | voor de gek gehouden |
begheeren | begeren |
begonste | begon |
bernen | branden |
bescermenisse | bescherming |
bescreyden | beweenden |
besweren | bezweren |
bi na, bina | bijna |
biden | bij de |
bina | bijna |
blasphemerend | godslasterlijk doende |
bleef se | is zij gebleven |
blixem | bliksem |
blaesbalch | blaasbalg |
boekende | bukkend |
boeck | boek |
boesen | boze |
borgherlijck | van de burger |
boven | op |
brande | brand(en) |
bughe, ic | buig, ik |
buschroover | struikrover |
buyck | buik |
bynnen | binnen, bijna |
cantilene | (kerk)gezang, melodie |
castiinghe | kastijding |
cause, ter cause van | zaak, op grond van |
claerheyt | klaarheid,duidelijkheid |
claerlicke | duidelijk |
coelden | koude (bijv.) ? |
coemt | komt |
colen | kolen |
comen | komen |
condicien | condities |
constbeminder | kunstminnaar |
conste | kon |
consten | kunsten |
contreyen | streken, omstreken |
coorde | koord |
cort | kort |
crancheit | zwakte |
creeten op | schreeuwden naar |
crouwelen | |
cruce | kruis |
crusinghe | hard kermen, kruisiging |
cryme capitale | zware misdaad |
cryssinghe inden tanden | tandengeknars |
cule | kuil |
cume of cuume | nauwelijks |
dach | dag |
daer ... Mede | daarmee |
daer se mede | waarmee ze |
daer se mede uyt | waaruit ze |
daer naer | daarna |
daerbeneffens | tevens |
daermense | omdat men ze |
daernae | daarnaar, volgens |
daernair | daarna |
dair | daar, er |
dair toe | bovendien |
dander | de andere |
datse | dat ze |
dattet | dat het |
dattu soudeste | dat gij zoudt |
dede | deden, hebben gedaan |
demolieren | afbreken |
den | de (4e naamval) |
deuchden | deugden |
di | jij, gij ? |
dicke | dikwijls |
die | de |
die ghene | degene |
diestu hebste | die je hebt, ge hebt |
diluyvien | overstroming,zondvloed |
dinck | ding |
doctoer | doktor |
dode | dode |
doe | toen |
doeck, witte doeck | vrouw (of: hoer?) |
doen | toen |
doer | door |
doir | door |
donckerheden | duisternis |
doornstocksken | doornstok(je) (waardigheidsteken v.d. baljuw) |
doorsteken worden | doorstoken worden |
doot | dood |
dootlike | dodelijke |
drec | drek |
drij | drie |
duechden | deugden |
dusent | duizend |
dwater | het water |
dye | dergelijke |
dyent | dient |
echtschap | echt,huwelijk |
eel | edel |
eenegen | een of ander, enig |
eerde | aarde |
eerden | aarde (4de naamval ?) |
eertsche | aardse |
egheen | geen |
elc | elk, ieder |
elckerlijc | iedereen |
en | hoort bij ontkenning, als in Franse ne ... Pas |
geen God noch helle en ware du en sulste ghene ... | zou er geen God noch hel zijn gij zult geen ... |
ende | en |
Ermeniën | Armenie |
ewelic | eeuwig |
ewelijcke | eeuwig (bijw,) |
falsarizen | falsarissen, oplichters |
flatteringe | vleierij ? |
foremeerde | vormde |
fornays | fornuis |
fyguer | gedaante |
gecondemneerd | veroordeeld |
gedranghe | gedrang |
geformeert | gevormd |
geliken | gelijk, net als |
gelyc dat | gelijk, net als |
geneychlicheit | genoegen |
gepinicht | gepijnigd |
geraedtsaem | raadzaam |
geringe | snel |
gescal | geschal |
geshent | gezonden |
gesondicht | gezondigd |
gesteld worden | vastgezet worden |
gestopt | gesloten |
gevuylt | |
gewoenliken | gewoonlijk |
ghearresteert | vastgezet |
gheboerte | geboorte |
ghebot | gebod |
ghebrueken | gebruiken |
gheckende | gek doende |
ghedragen | zweefde |
gheenre | diegenen |
een der gheenre | één der diegenen |
gheerne | gaarne |
gheest | geest |
ghefenijnde | venijnig |
gheheten zijn | genoemd worden |
ghehieten | geheten, die heet |
ghehoert | gehoord |
gheloent | |
ghelude | geluiden |
ghelijke dat | zoals |
ghelijket +3de ninvl | gelijk aan |
ghemaect | gemaakt |
ghemaelt | geschilderd |
ghemeenlijc | gelijkelijk |
ghemenichvoudicht | vermenigvuldigd |
ghenoechte | geneugten |
ghequel | gekwel, kwelling |
gheraek | |
ghescreven | geschreven |
gheselle | gezel(schap) |
gheselscappen | gezelschap |
gheset | geïnstalleerd |
ghesien | gezien |
ghesmaket | ondervonden |
ghesondicht | gezondigd |
ghestaen | staan |
gheweest | toebehoord |
ghewise | gewijs |
na cirkels ghewise | op de wijze van cirkels, cirkelsgewijs |
ghinc | ging |
ghinge | ging, zou gaan |
ginck | ging |
glorie | |
glose | |
gloyend | gloeiend |
Godheyt | godsdienst, theologie |
godliker | goddelijke |
godlijck | goddelijk |
gokelaar | goochelaar ? |
goods | gods, van God |
gracie | gratie |
gripende | grijpende, graaiende |
groet | groot |
grondt | basis |
grijnden op | mopperden op |
hadde | had |
haerpenaer | harpspeler |
hanghen | hangen |
hant | hand |
harde | hardstikke |
helle | hel |
der hellen | van de hel |
hem | hen |
henck | hing |
herdde | herder |
herden | herders |
herderkens | herders |
hertelijck | van harte |
herten | hart (2de nmvl) |
hetten | hitte ? |
hevet | heeft |
hi | hij |
hieten | heten, genoemd worden |
ende dien hiet | en die heette |
hilde | hield ? |
hoer | haar |
hogheste | hoger |
horen | hun |
hout | boom |
hovaerdelic | hoovaardig |
hoverdien | hoovaardigheid ? |
hoy | hooi |
hunlieder | hun |
hunne | hun |
huysghesin | huisgezin, familie |
huysluiden | burgers |
iaechden | opgejaagden |
iaer | jaar |
ic | ik |
iesum vgl. Jhesum | Jezus 3de nmvl |
ihesus | Jezus |
imprenabel | onneembaar |
indeen | indien |
ineenlopen | |
ingelen | engelen |
insettinghe | instelling, aard |
inthorn | inkthoorn |
ioncfrouwen | jonge vrouwen |
isser | is er |
Jhesum | vgl ihesum, Jezus (3de nmvl) |
justicyen | justitie |
kaeke | kaak (vgl vDale kaak II,aan de kaak stellen) |
kanssen | kanten |
kercwiing | kerkwijding |
kersten menschen | christenen |
ketzeren klappernyen | ketterse |
knive | mes, doek |
knyen | knieën |
laeten | laten |
lant | land |
ledich | ledig, niets doen |
leeftde | leefde |
leet | leed |
leidet | brengt |
leyde ... op | heeft gebracht, heeft geleid tot |
leyt ter neder | legt neer, doet vallen |
lichtverdicheden | lichtvaardigheden |
liden | ondergaan, lijden |
loedeke | |
luden | lieden |
luter | luitspeler |
luxuriën | wellustigheden, ontucht |
luxuriosen | wellustigen, ontuchtigen |
luyden | lieden |
Woordenlijst middeleeuws Nederlands (2) |
|
---|---|
mach | kan |
maecht | het kan |
maecken | maken |
maerseman | marskramer |
maket | maakt |
mande | mand (3de nmvl ?) |
manslach | manslag |
mede, daer se mede uyt | waaruit ze |
meerre | meer |
meerse | mars (korf van een marskramer) |
menichwaerf | menigmaal |
menighenhande | velerlei |
menschelike | menselijk |
me(e)rsenier | marskramer |
mer | maar |
merct | merkt op (geb. wijs) |
mereminne | meermin |
mesdagh | kerkelijke feestdag |
messen | missen (religieus) |
metten | met een, met de |
metter | met een, met de |
mi minnen mit | mij |
minnen | mijn |
mit | met |
mit minnen | met mijn |
mitten | met de |
mochte | kon |
moerdenaer | moordenaar |
moert | moord |
moert cule | moordkuil |
moghen | kunnen |
nae dat | nadat |
nagelen | nagels, spijkers |
nagelen | vastnagelen, -spijkeren |
namaels | later, in het hiernamaals, daarna |
natuyer | natuur |
nauwelic | nauwelijks |
neder, ter neder nichte | naar beneden, neer |
nigromant | beoefenaar v.d. zwarte kunst |
noe | nog |
noosgaten | neusgaten |
oec, oeck | ook |
of | af |
offerhande | offerande |
oflatend | aflatend |
of t | alsof |
of t | vaak |
ofte | of |
oghen | ogen |
ommeganghe | rondgang |
ommehelsinghe | omhelzingen, betastingen |
onbevoelike | |
oncusheit | onkuisheid |
oncuusche | onkuise |
oncuuschelijc | onkuis (bijw.j |
oncuyscheit | onkuisheid |
onghenoechte | ongenoegen |
onghepuniceerd | ongestraft |
onnut | woest |
onreyn | onrein |
onsalicheden | onzaligheden |
ontfaen | |
ontvryen | onvrij maken |
onversiens | onvoorzien |
oore | oor |
op, ic dachte op | over, ik dacht over |
opt | op het |
opten | op de |
op ter | op de |
overdochte, hi - | overdacht, hij - |
overghedaen by | overgeleverd aan |
overmits | aangezien, omdat |
paert | paard |
pelgherym | pelgrim |
penitencie | penitentie, boete |
pellerijn | schandpaal (de kaak) |
pine | pijn |
pinen | inspanningen, dwingen |
piper | fluitspeler |
hij plochte | hij placht |
poert | poort |
potestaet | machthebber |
proeven | beproeven |
proper | waar, ware |
pypene | pijpen, fluiten |
quade, met quade | opzet, met opzet |
quaet | kwaad (zelfst.) |
quaethede | slechtheden |
quaetheyt | misdaad, boosaardigheid |
qualic | kwalijk, niet zoals het hoort |
quam(en) | kwam(en) |
quat | kwaad, slechtheid |
quetsinghe | verwondingen |
quetste | kwetste, verwondde |
rabauwen | landlopers, vagebonden |
recht | echt |
rechtevoert | |
reien | |
rekeninghe doen | verantwoording afleggen |
reyse | reis, vertrek (naar hemel/hel) |
rike | rijke |
roec | rook |
rontsom | rondom |
rijc | rijk |
saftmoedighe | zachtmoedig(e) |
sagen | zagen |
sagheste, du - | jij zag |
sal man | zal men |
salicheit | zaligheid |
sanc, sange, sanghe | gezang |
saut | zout |
scapen | schapen |
scaren | scharen, menigtes |
scat | schat |
schalmeyer | speler op schalmei (soort herdersfluit) |
schenckel | schenkel, onderbeen |
schorense | |
scieten | (be)schieten |
scole | school |
screef der | schreef van/over |
screide (ick) | schreide ik |
scut | pijl ? |
seide | zei |
seit | zijn |
sel | zal |
selen vallen | zullen vallen |
selstu | zal je |
de selve | diezelfde |
seste | zesde |
sette, hi sette die teghen(s) | plaatste, hij plaatste die tegenover |
settede | plaatste |
setten, sy settenden | zetten, plaatsen, zij plaatsten |
seyde | zei |
seyn | zijn |
seyt | heeft gezegd |
sidy | zijt gij |
sie | zie |
siele | ziel |
sielen | ziel (2de nmvl) . |
sine | zijn (bez. vnmwd) |
slime, slime der aerden | stof, het stof der aarde |
slotel | sleutel |
sloughen | sloegen |
snidende | snijdend |
soe | zo |
soecken | zoeken |
soen | zoon |
solaes | soelaas ? |
sonden | zonden |
sonnen licht | zonlicht |
sot | zot, dom |
sotten | zotten, gekken |
souden | zouden |
dattu soudeste | dat gij zoudt |
spise | spijs |
spotteden | spotten (verl. tijd) |
spreect | zegt |
spreket | spreekt |
spruteden | |
spyeghel | spiegel |
staen, te staene | staan, te staan |
stat | stad |
staten | soorten |
stercheit | sterkte |
sterf | stierf |
strateroover | straatrover |
stricke | strik, valstrik |
subtiliken | subtiel |
suchte, ick - | ik zuchtte |
sullen, du sultste | zullen, gij zult |
sunde | zonde |
swaert | zwaard |
sij sij sijn syn syne | zij |
sij sijn | zij zijn |
syn | zijn (bezittelijk vnw) |
syne | zijn (bezittelijk vnw) |
synre | zijn (bezittelijk vnw) |
sy | zij |
teder | zwak |
teghens | tegen, tegenover |
teiken | teken |
teirlingen | dobbelstenen |
temptieren | in verzoeking brengen |
ten is gheen | het is geen |
ter neder | naar beneden, neer |
tgerecht | het gerecht |
toemaken | uitbeelden |
toespreken | toespraken |
tormenten | folteringen |
toverie | toverij |
trecken. | |
treken | trekken |
tribulatie | wederwaardigheid |
tributen | attributen |
tromper | trompettist |
tusschen | tussen |
tvolc | het volk |
twifel | twijfel |
tijt | tijd |
tijtlic | tijdelijk |
uter | uit de |
uutgemoeijt | uitgeput |
uutleijden | uitleiden |
v | u |
valscheden | valsheden |
varende luyden | rondtrekkende lieden |
veelrehande | |
verblent | verblind |
vercoren | uitverkoren |
vercrighen | verkrijgen |
verdaecht | gedaagd |
verdestrueert | vernietigd,, verwoest |
verhalen (adem) | ademhalen |
verkeren met | omgaan met |
vermaerd voor | vermaard als/vanwege |
vermanen | vermanen, aanmanen |
verraeds | |
versaemt | verzameld |
verscheyden | verscheidene, overlijden |
verslonnen | verslonden |
versot | verzot |
verstorven | gestorven |
ververlick | vervaarlijk ? |
vervolghet | vervolgt |
verwaende | verwaande |
verwan | overwon |
verwandelt | veranderd |
verwecket | wekt op |
verwecte | wekte op |
verwen | |
verwinnen | overwinnen |
verworght werden | gewurgd worden |
verwijst te doden | ter dood veroordeeld |
vianden | vijanden |
viant | vijand |
vier | vuur |
vierich | vurig |
villense | |
vlecht | vliegt |
vleysch | vlees |
des vleyschs | van vlees |
voer | voor, als te voren |
voersyde | voorkant |
voertleeden | voortduwen |
voerwaer | voorwaar |
voet | voedt |
voetster | voedster |
voghelen | vogels |
voirden | voor het/de |
voirdt an | voortaan |
volc | volk |
volgheden (na) | volgden (na) |
voordering | bevordering |
voren | (er) voor |
vp | op |
vroechde | vreugde |
vter | uit de |
vtwendigh | uitwendig |
vuer | vuur |
vuyl | vuil,zondig |
wach v | hoedt u |
wachten | bewaken |
waer bi | waarbij |
waer in | waarin |
waer hi | was hij |
wande | wand, muur |
wandel | gedrag |
wanderen | zwerven, gaan |
warelt | wereld |
wart | was |
wech | weg |
wedehoppen | soort vogel ? |
wederloninghe | |
weghen | wegen |
werf | keer |
werlt | wereld |
werltlik | wereldlijk |
wert | wordt |
wieroec | wierook |
wilder enicheit | |
wint | wind |
wiven | vrouwen |
woechten | raasden |
wolue | wolven |
woustinen | woestijn (2de nmvl) |
wt | uit |
wtbeeldinghe | uit-/afbeelding |
wtghenomen | uitgezonderd |
wtlegghinge | uitleg |
ydel | ledig |
ye | ooit |
yemant | iemand |
yemende | iemand |
ysayas | Jesaja |
yseren | ij zeren |
yvorie | ivoor |
zacpype | soort fluit |
zeele | touw |
zwommen | dreven |